“Utangaçlık Hastalığı” Sosyal Fobi
Sosyal ortamlarda ve kişisel performans gerektiren durumlarda, başarısız olacağı, aşağılanacağı ve utanılacak şekilde davranacağına ilişkin, kişinin aşırı ve sürekli korku duymasıdır. Bu yüzden Sosyal Fobik kişi bu tür ortamlara girmekten kaçınmakta, girmemekte, eğer girerse huzursuz olmaktadır. Eğer kaçma ve kaçınma davranışı iş-özel-sosyal yaşamı olumsuz etkiliyorsa Sosyal Fobi teşhisi konulmaktadır.
Araştırmalar Türkiye ve dünyada farklı oranlarda görüldüğünü göstermektedir. Çünkü bazı toplumlarda utangaçlık ve çekingenlik desteklenen ve tasvip edilen bir durumdur. Ülkemizde “ne kadar uslu çocuk”, “ne kadar ağırbaşlı genç”, “ne terbiyeli hiç sesi çıkmıyor” cümleleri hepimizin kulağına çalınmıştır. Ülkemizin batı ve doğu coğrafyasında farklı tutumlar olduğu gibi Dünya’nın bize göre doğu ve batısında da farklı tutumlar ve gelenekler Sosyal Fobi oluşumuna zemin hazırlamakta veya önleyici olmaktadır. Örneğin Japonya’da normal kabul edilen bir davranış ABD’de Sosyal Fobik bir davranış yani hastalık olarak kabul edilebilmektedir. Yani toplum-aile tutumları ve eğitim önemli bir faktördür. Ancak elbette sadece nedenleri bunlardan ibaret olmayıp biyolojik bir yanı da vardır.
Sosyal Fobik insanlar reddedilecekleri ve utanılacak duruma düşecekleri ortamlara kendilerince doğru kabul ettikleri bazı düşüncelerle girerler. Bu düşünceler:
Araştırmalar Türkiye ve dünyada farklı oranlarda görüldüğünü göstermektedir. Çünkü bazı toplumlarda utangaçlık ve çekingenlik desteklenen ve tasvip edilen bir durumdur. Ülkemizde “ne kadar uslu çocuk”, “ne kadar ağırbaşlı genç”, “ne terbiyeli hiç sesi çıkmıyor” cümleleri hepimizin kulağına çalınmıştır. Ülkemizin batı ve doğu coğrafyasında farklı tutumlar olduğu gibi Dünya’nın bize göre doğu ve batısında da farklı tutumlar ve gelenekler Sosyal Fobi oluşumuna zemin hazırlamakta veya önleyici olmaktadır. Örneğin Japonya’da normal kabul edilen bir davranış ABD’de Sosyal Fobik bir davranış yani hastalık olarak kabul edilebilmektedir. Yani toplum-aile tutumları ve eğitim önemli bir faktördür. Ancak elbette sadece nedenleri bunlardan ibaret olmayıp biyolojik bir yanı da vardır.
Sosyal Fobik insanlar reddedilecekleri ve utanılacak duruma düşecekleri ortamlara kendilerince doğru kabul ettikleri bazı düşüncelerle girerler. Bu düşünceler:
- Kişi kaygı oluşturan ortamda bedensel bir belirti ya da utanılacak bir davranış ortaya çıkaracak (terleme, yüz kızarması, kekeleme)
- Bu belirti veya davranışlar ortamdaki kişilerce fark edilecek
- Diğer kişiler bu belirti veya davranışlarla ilgili olumsuz değerlendirmeler yapacaklar
- Bu olumsuz değerlendirmeler sadece bedensel belirti ve davranışlarla sınırlı kalmayıp bireyin kişiliğine de genellenecek ve kişi o ortamda istenmeyecek
- Kişiliğe de genellenmiş bu olumsuz değerlendirmeler bir felaket durumudur ve kişiyi değersiz, sevilmeyen, başarısız kılacaktır
